| «ԹԱԳԱՒՈՐ
ԵՐԿՆԱՒՈՐ, ԶԵԿԵՂԵՑԻ ՔՈ ԱՆՇԱՐԺ ՊԱՀԵԱ... »
ՎԵՐԱՕԾՎԵՑ ՋՐԱՌԱՏԻ ՍՈՒՐԲ ՄԻՆԱՍ ԵԿԵՂԵՑԻՆ
 ոյեմբերի
24-ին, ձեռամբ Շիրակի թեմի բարեխնամ Առաջնորդ Տ. Միքայել արքեպս.
Աջապահյանի, վերաօծվեց Ջրառատի Ս. Մինաս եկեղեցին:
Ախուրյան համայնքի Ջրառատ (նախկինում՝ Չրախլի) գյուղը Շիրակ աշխարհի
հին բնակավայրերից է: Թե ինչպիսի անվանում է ունեցել հնում, հայտնի
չէ: Գտնվում է Ջրառատ գետի վերին հոսանքի ավազանում: Այն հիմնել
են Ալաշկերտից եւ Բասենից գաղթած հայերը 1828-29 թթ.: Հյուսիսային
կողմում՝ բարձունքի վրա, կան հնագույն ամրոցի բերդապարիսպների մնացորդներ՝
շարված անմշակ խոշոր քարերով, առանց կրաշաղախի:
 Գյուղամիջում
կարմրավուն սրբատաշ տուֆաքարով հուշակոթողն է՝ ի հիշատակ 1915 թվականի
եղեռնի զոհերի: Ըստ տեղաբնակների՝ հենց այստեղ են թուրքերը այրել
ջրառատցիներին: Գյուղի դաշտային սահմաններում պահպանվել են հին գյուղատեղիներ:
ՍՈՒՐԲ ՄԻՆԱՍ ԵԿԵՂԵՑԻՆ
Գյուղամիջում է գտնվում միակ եկեղեցին՝ կառուցված 7-րդ դարում, որը
կիսավեր էր: Ջրառատցիները կառույցին 1891-ին կցել են պարզ աղոթասրահ.
վերջինս խոնարհվել է երկրաշարժից: Աստվածամերժության տարիներին աղոթատունը
եղել է հացահատիկի պահեստ: Ս. Մինասն ունեցել է նաեւ հոգեւոր հովիվ՝
Տ. Մինաս քհն. Ոսկանյանը: Ամեն կիրակի այստեղ մատուցվել է Սուրբ
Պատարագ:
Հենց եկեղեցու հարեւանությամբ ապրող Հակոբյանների գերդաստանի կրտսեր
որդու Գնել Հակոբյանի երազանքն էր մի օր նորոգել գյուղի հավատքի
տունը եւ այն գործող տեսնել: 2017-ից նա սկսեց իրականացնել իր նվիրական
երազանքը՝ միակ պահպանված խորանի պատմական հատվածի վրա վերակառուցելով
խաչաթեւ, գմբեթավոր եւ զանգակատնով եկեղեցի: Հակոբյան եղբայրները,
ովքեր բնակվում են Ղազախստանում, ցանկություն հայտնեցին Սուրբ Մինասը
վերակառուցել նախնական՝ 7-րդ դարում ունեցած, տեսքին համապատասխան:
Տարիներ շարունակ խոնարհված աղոթատունն այլեւս վերածնված էր եւ դրա
առհավատչյան վերաշինված եկեղեցու բաց դուռն էր, աչք շոյող ընդհանուր
տեսքը:
 2019
թվականի մայիսի 28-ին, ձեռամբ Շիրակի թեմի Առաջնորդ Տ. Միքայել արքեպս.
Աջապահյանի, օծվեց եկեղեցու խաչը, եւ այն տեղադրվեց գմբեթին, իսկ
նույն թվականի նոյեմբերի 14-ին օծվեցին զանգակատան փոքր խաչն ու
զանգը: Եկեղեցին կառուցված է սեւ սրբատաշ տուֆաքարով: Ունի մեկ դուռ՝
արեւմտյան կողմում: Հյուսիսային եւ հարավային կողմերում կան կամարակապ
երեք մեծ լուսամուտներ, իսկ դռան աջ եւ ձախ կողմերում գտնվում են
եւս երկուսը, որոնք նեղ են ու երկարավուն: Արեւելյան կողմում կիսակլոր
աբսիդն է՝ բարձր բեմով, երկու խորաններով եւ փոքր լուսամուտը՝ Ս.
Սեղանը լուսավորելու համար:
ԴՌՆԲԱՑԵՔ ԵՎ ՕԾՈՒՄ
Հանդիսության օրն արեւոտ ու խնկաբույր էր: Հավատացյալ համայնքն ի
մի էր եկել՝ ներկա գտնվելու աղոթատան վերաօծմանը: Հենց մուտքի մոտ՝
դրսի կողմից, համաձայն «Մաշտոց» ծիսարանի, ընթերցվեցին Սուրբգրային
հատվածներ եւ համապատասխան սաղմոսներ:
Դռան մոտ Սրբազան Հայրը, հոգեւորականաց դասը, ինչպես նաեւ ներկա
մեծաթիվ հավատացյալները ծնրադիր Տիրոջից հայցեցին. «Բաց մեզ Տէր
զդուռն ողորմութեան…»:
Ապա, «Հրաշափառ»-ի երգեցողությամբ, Տիրոջ ողորմածությամբ բացված
դռնից ներս մտան բոլոր ներկաները: Սկսվեց եկեղեցու լվացումը՝ համաձայն
նախնյաց սրբազան արարողակարգի: Սուրբգրային ընթերցվածներով, սաղմոսասացությամբ
եւ շարականների երգեցողությամբ, հանդիսադիր Սրբազանի ձեռամբ, սրբալույս
Մյուռոնով օծվեցին, նախօրոք ջրով ու գինով լվացված, սյուներն ու
եկեղեցու չորս անկյունները: Այնուհետեւ Տ. Կորյուն քհն. Մաթեւոսյանը
ջրով եւ գինով լվաց տաճարի սեղանը, որից հետո խորան բարձրացվեց սրբալույս
Մյուռոնը, եւ Միքայել Սրբազանն օծեց Սուրբ Սեղանը, ապա նաեւ մկրտության
ավազանը:
«Պահպանիչ» աղոթքից հետո ծիսակատար Առաջնորդը լուսաճառագ Սուրբ Սեղանից
ներկաներին ուղղեց իր հայրական պատգամ-հորդորը եւ գնահատանքի ու
շնորհավորանքի ջերմ խոսքը:
ՄԻՔԱՅԵԼ ՍՐԲԱԶԱՆԻ ՔԱՐՈԶԻՑ
 Սիրելի՛
ժողովուրդ, շատ ուրախ եմ եւ շատ շնորհակալ, որ լուռ հետեւեցիք ու
չաղմկեցիք. այդպես եղեք միշտ: Հիմա այս ամբողջ արարուղության ընթացքին
ինձ թվում էր, թե ես երազի մեջ եմ, որովհետեւ իրոք այն ամենը, ինչ
տեղի ունեցավ, երազանքի իրագործում եւ իրականացում էր: Այստեղ ոչ
մեկն էլ չգիտի, թե ես ինչ հարաբերություն եմ ունեցել այս եկեղեցու
հետ: Հիմա ուզում եմ այդ մասին պատմել: Երբ 12-13 տարեկան տղա էի,
եղբորս հետ նստեցի Ջրառատ եկող ավտոբուսը, որպեսզի գանք ու տեսնենք
այստեղի եկեղեցին, որովհետեւ հանրագիտարանի մեջ նայել ու տեսել էի,
որ VII դարի եկեղեցու հիմքեր կան: Երբ տեղ հասանք, տեսանք, որ եկեղեցին
պահեստ էր, դուռը՝ փակ: Կողքի պատուհանից ներս նայեցինք, ոչինչ չտեսանք
եւ թողեցինք գլխիկոր հեռացանք: Ինչ ասում եմ, 40-ից 45 տարի առաջվա
պատմություն է: Հիմա այս պատմությունն ինձ հիշեցնում է Աստծո մեծագործության
մասին: Այն ժամանակ արդեն Աստված տնօրինել էր այս ամենը: 12-13 տարեկանում
ես չէի էլ կարող երեւակայել, որ հոգեւորական կդառնամ, կդառնամ եպիսկոպոս,
արքեպիսկոպոս, Շիրակի թեմի Առաջնորդ եւ այս, արդեն վերակառուցված,
եկեղեցին կօծեմ ու կվերաբացեմ: Ուրեմն՝ ինչքան մեծ է Աստված, որ
այս օրհնությունները, այս նախախնամությունը եւ այս շնորհը տալիս
է մեզ՝ տարիներ հետո անել մի բան, որը չէինք կարող երազել ու երեւակայել:
Երբ, որպես Առաջնորդ, առաջին անգամ 2000 թվականին՝ 19 տարի առաջ,
եկա այստեղ, տեսա, որ եկեղեցին երկրաշարժից խարխլվել ու խոնարհվել
էր: 19-րդ դարի ավելացված մասը խոնարհվել էր, եկեղեցին հողի եւ աղբի
մեջ էր, ոմանք ցուրտ եւ մութ տարիներին գերանները տարել ու այրել
էին, իսկ եկեղեցին մնացել էր լքված, մոռացված, անուշադրության մատնված:
Իմ առաջին գործն այն ժամանակ եղավ աղոթատունն այդ վիճակից հանելը:
Ոմանք կհիշեն, ոմանք կուզենան մոռացության տալ, թե ինչպես աղոթատունը
հողի տակից հանեցինք, մաքրեցինք եւ սկսեցինք արարողություններ կատարել,
Ս. Պատարագ մատուցել բաց երկնքի տակ: Մեր երազանքն էր, որ այս եկեղեցին
մի օր վերակառուցվի: Եղան մարդիկ ովքեր ցանկացան վերակառուցել ոչ
այն ձեւով, ինչ ձեւով պետք էր, չհամաձայնեցինք:
Ահավասիկ այսօր մեր ճշմարիտ երազը իրականացավ, եւ այն վերակառուցված
է այնպես, ինչպես հարկ ու պատշաճ էր 7-րդ դարի եկեղեցուն: 7-րդ դարի
այս պատի համապատասխան նախագիծ մշակվեց: Ճարտարապետին հատուկ շնորհակալություն,
որ եկեղեցին իր նախնական տեսքով կարողացավ երեւակայել եւ նախագիծ
կազմել, որին մենք համաձայնություն տվեցինք եւ ասացինք եղիցի: Ապա
սկսվեցին շինարարական աշխատանքները: Այդ ամենը հանարավոր չէր լինի,
եթե չլինեին Հակոբյան եղբայրները` Գնելը, Գնունը, Արտավազդը: Կրկնակի,
եռակի եւ քառակի անգամ շնորհակալ եմ նրանց այն բանի համար, որ վստահեցին
մեզ եւ ասացին. «Սրբազան, դու ավելի լավ գիտես, քան՝ մենք: Մենք
պատրաստ ենք անել այնպես, ինչպես դու ես ցանկանում»:
 Իրապես,
սիրելի՛ ժողովուրդ, տարիները կանցնեն, եւ ինչքան տարիներն անցնեն,
այնքան կզգացվի այս գործի մեծությունը: Հիմա մենք՝ այստեղ ականատեսներս,
մասնակիցներս, չենք հասկանում, թե ինչ լուրջ, ինչ կարեւոր, ինչ նշանակալի
իրադարձության մասնակից ենք, որովհետեւ իրապես այս շրջանում 7-րդ
դարի եկեղեցիներ մեկ Մայիսյանինն է եւ երկրորդը դառնում է Ջրառատինը,
որ հպարտությունն է Շիրակ աշխարհի, Ջրառատ համայնքի եւ հայ ժողովրդի:
Դուք պատկերացնո՞ւմ եք՝ այս պատը յոթերորդ դարից եկել, հասել է մեզ.
ինչե՜ր է տեսել, ինչե՜ր են գլխով անցել եւ, ահավասիկ, այս պատն էլ
է ցնծում եւ ուրախանում: Այսօր ինքն ամբողջացել է մնացածի հետ, ուսը
դեմ է տվել եւ գմբեթ է պահում իր վրա: Քանի դար չի կարողացել, ինձ
պես երազել է: Հիմա մտածում եք՝ Սրբազանն ի՞նչ է ասում, խենթացել
է երեւի, պատն ինչպե՞ս կարող է մտածել, կամ երազել: Բայց մի պահ
եկեք անշունչ իրի մեջ էլ շնչավորը փնտրենք, որովհետեւ իրապես ամեն
ինչ Աստծո ստեղծագործությունն է: Մենք էլ ենք Աստծո ստեղծագործություն,
քարն էլ, եւ ինչ գիտեք, որ քարը չի ցնծում այն ցնծությամբ, ինչը
իրեն է հատուկ:
Կարծես թե ամեն ինչ ասացի, մնաց վերջին հորդորը բոլորիդ, մանավանդ
ջրառատցիներին: Սիրելինե՛ր, այս եկեղեցու օծումը, վերաբացումը երբեք
ավարտ չհամարենք, այլ համարենք սկիզբ: Հիմա ջրառատցիներն առավել
պատասխանատու պետք է դառնան, ավելի ուշադիր, ավելի ուշիմ: Պետք է
հոգատարությամբ շրջապատեք այս եկեղեցին եւ միշտ լցնեք այն ձեր աղոթքներով:
Ձեր Տեր Հորը պետք է պարտադրեք, որպեսզի հաճախակի գա, պատարագի եւ
այդ Ս. Պատարագներին ներկա պետք է լինեք: Ձեր երեխաներին այս մկրտության
ավազանում պետք է մկրտեք: Ձեր զավակներին այս եկեղեցում պետք է պսակեք
եւ նաեւ ննջեցյալներին այս եկեղեցուց պետք է տանեք վերջին՝ հավիտենական
հանգստի: Սա վերջ չէ, այլ՝ սկիզբ: Ձեր, Ջրառատի, այս եկեղեցու հոգեւոր
գործունեության սկիզբն է եւ ոչ թե ավարտը:
Ուրեմն՝ սիրելինե՛ր, Աստված ողորմի ամենքիս, բարերարներ Հակոբյան
եղբայրներին իրենց ընտանիքներով, ձեզ, Ջրառատ համայնքին, այս եկեղեցուն
եւ տա զորություն ու հնարավորություն, որպեսզի բոլոր գյուղերում
եկեղեցիները վերակառուցվեն, օծվեն ու աղոթքով լցվեն: Օրհնեալ եղերուք
ի շնորհաց Սուրբ Հոգւոյն, երթայք, ի խաղաղութեամբ, եւ Տէր եղիցի
ընդ ձեզ, ընդ ամենեսեանդ. ամէն:
ՆԵՐԿԱ ԷԻՆ
Սրբազան արարողակարգին ներկա էին եկեղեցու բարերարներ Գնել, Գնուն,
Արտավազդ Հակոբյաններն իրենց ընտանիքներով, հարակից համայնքներից
ժամանած հյուրեր, եկեղեցու ճարտարապետ Լեւոն Մինասյանը եւ մեծաթիվ
ջրառատցիներ: Վերաօծված Ս. Մինասում, ձեռամբ Սրբազան Հոր, կատարվեց
անդրանիկ մկրտությունը: Աստծո որդեգիրները դարձան Սարգսյան ընտանիքի
երեխաները:
Տոնական տրամադրությունը շարունակվեց նաեւ եկեղեցուց դուրս: Հավարտ
հոգեւոր արարողակարգի՝ հենց բակում, գեղարվեստական գողտրիկ հայտագրով
հանդես եկավ «Հայկական զարդանախշեր» պարի համույթը (պարուսույց՝
Բագրատ Հովհաննիսյան):
Վերջում՝ գյուղի մշակույթի սրահում, Հակոբյան ընտանիքի կողմից, կատարվեց
մատաղօրհնություն եւ տրվեց սիրո ճաշ:
ԱԼՎԱՐԴ ԿԱՂԶՎԱՆՑՅԱՆ
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐՆԵՐԸ՝ ԳԵՎՈՐԳ ՂԱԶԱՐՅԱՆԻ
>>>
|
|
