| ՎԱՐԱԳԱ
ՍՈՒՐԲ ԽԱՉԻ ՏՈՆԸ ՍՈՒՐԲ ՅՈԹՎԵՐՔ ԵԿԵՂԵՑՈՒՄ
«Ի միւսանգամ քո գալըստեանը
յերեւիլ սուրբ Նըշանիս.
Արժանի արա ըզծառայս քո վերըստին նորոգման.
Զի դու միայն ես Թագաւոր փառաց. Օրհնեալ յաիւտեան:
ՇԱՐԱԿՆՈՑ
ԸՍՏ ԱՎԱՆԴՈՒԹՅԱՆ
 երունի
տոների շարքում առանձնահատուկ տեղ են գրավում Քրրիստոսի Խաչին նվիրվածները:
Ընդհանրական Եկեղեցին առանձնացնում է Խաչին նվիրված երեք տոն՝ Գյուտ
Խաչի, Երեւումն Ս. Խաչի, Վերացումն Ս. Խաչի կամ Խաչվերաց: Հայաստանյայց
Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին, այս երեքին ի լրումն, ունի նաեւ Վարագա
Սուրբ Խաչի տոնը, որ նշվում է Խաչվերացի երրորդ կիրակի օրը: Ինչպես
Թորգոմ Պատրիարքն է բնորոշում՝ այն ունի զուտ ազգային հիմք, «… մեր
Խաչին տօնն է ան, վասնզի բոլորովին ազգային յիշատակի մը պանծացումն
է»: Այն, ըստ էության, նման է Սուրբ Խաչի Երեւման տոնին, սակայն
երեւումը ոչ թե Երուսաղեմի, այլ Վանի շրջանի Վարագա հայկական բարձրունքներում
է տեղի ունեցել:
Ըստ ավանդության՝ երբ Հռիփսիմյանց կույսերն անցնում էին Վարագա լեռան
մոտով, Ս. Հռիփսիմեն այստեղ է պահում Քրիստոսի խաչափայտի մասունքը,
որ կրում էր պարանոցին: 653 թ. Թոդիկ անունով ճգնավորին եւ նրա Հովել
աշակերտին տեսիլքով հայտնվում է մասունքի տեղը: Նրանք աղոթելիս հանկարծ
մի լույս են տեսնում լեռան վրա՝ շրջապատված տասներկու լուսեղեն սյուներով:
Լույսերի սկզբնական երեւացած տեղում հիմնվում է Վարագա Ս. Նշան վանքը:
Խաչափայտի սուրբ մասունքի այս տեսիլքը երեւում է նաեւ լեռան շրջակայքում
բնակվողներին. «Այն օրից, որ հայտնվեցավ Սուրբ Նշանը, Վարագա դարձավ
հայոց լեռների Սուրբ Սիոնը: Նրա գագաթը, նրա կուրծքը, նրա ստորոտները
ծածկվեցան վանքերով, եւ կրոնավորների բազմությունը լցրեց այդ վանքերը:
Երկար տարիներ հիշյալ Սուրբ Նշանը պահվում էր Վարագա վանքում…» (Րաֆֆի,
Կայծեր): Խաչափայտի մասունքի լուսավոր երեւման մասին հայտնում են
Ներսես Գ Տայեցի (641-661 թթ.) Հայրապետին, որն իր հետ վերցնելով
Ռշտունյաց իշխան Թեոդորոսի որդուն՝ Վարդին, գալիս է Վարագա լեռ՝
ականատես լինելու այդ հրաշափառ իրողությանը:
Մեկ այլ ավանդության համաձայն՝ տասներկու եկեղեցի է կառուցում՝ ի
նշան տասներկու սյուների: Սքանչանալով պատմական այս իրողությամբ՝
Հայոց Հայրապետը մեկշաբաթյա պահեցողություն եւ Վարագա Սուրբ Խաչի
երեւումն ամենամյա տոնելու կարգ է սահմանում, տոնի առիթով էլ գրում
«Նշանաւ ամենայաղթ խաչիւդ քո, Քրիստոս…» հրաշալի շարականը: Վարագա
Սուրբ Խաչի տոնն այս տարի Հայոց Եկեղեցին տոնախմբեց հոկտեմբերի 1-ին:
Ս. Յոթվերք մայր եկեղեցում, տոնի ուրախ առիթով, Սուրբ եւ անմահ Պատարագ
մատուցեց Տ. Վարագ քհն. Հակոբյանը: Ընթացս սրբազան արարողակարգի՝
«Հայր մեր»-ից առաջ, օրվան համահունչ քարոզ խոսեց Տ. Հակոբ քհն.
Գրիգորյանը:
Հավելենք նաեւ, որ, հավարտ Սուրբ Պատարագի, կատարվեց աղոթքի հատուկ
կարգ՝ ի զորակցություն Արցախի ու արցախահայության, քանի որ, Ամենայն
Հայոց Հայրապետի տնօրինությամբ, հոկտեմբերի 1-ն Արցախի համար համազգային
աղոթքի օր էր որոշվել:
ԱԼՎԱՐԴ ԿԱՂԶՎԱՆՑՅԱՆ
>>>
|
|
