«ՇՆՈՐՀՕՔՆ
ԱՍՏՈՒԾՈՅ ԵՄ ԶԻՆՉ ԵՒ ԻՑԵՄ ԵՒ, ՇՆՈՐՀՔ ՆՈՐԱ,
ՈՐ ՅԻՍ՝ ԸՆԴՈՒՆԱՅՆ ԻՆՉ ՈՉ ԵՂԵՆ...»
ՇԻՐԱԿԻ ԹԵՄԻ ԱՌԱՋՆՈՐԴՆԵՐԸ
Տ. ՄԻՔԱՅԵԼ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ԱՋԱՊԱՀՅԱՆ
(թեմը ղեկավարում է 1999-ի դեկտեմբերի 1-ից)
նվել
է 1963 թ. Գյումրիում, մի ընտանիքում, որի նախնիները մեծ հետք են
թողել հայոց պատմության մեջ: Միջնակարգ դպրոցն ավարտել եւ ընդունվել
է Ս. Էջմիածնի Գեւորգյան հոգեւոր ճեմարան: Խորհրդային բանակում ծառայելուց
հետո ուսումն ավարտել եւ 1987 թ. աշխատել է Կաթողիկոսի քարտուղարությունում:
1988-ին ձեռնադրվել է աբեղա եւ, ի պատիվ Ադանայի ջարդի ժամանակ նահատակված
Միքայել Ծ. Վրդ. Աջապահյանի, վերանվանվել Միքայել: 1988-1989 թթ.,
Էջմիածնի Մայր Տաճարի ավագ լուսարարի պաշտոնին զուգահեռ, դասավանդել
է Գեւորգյան ճեմարանում: 1989-ին հովվական ծառայության է կոչվել
նախ Եղեգնաձորի Ս. Խաչ, ապա Գանձասարի վանքերում: Այդ ընթացքում
ստացել է վարդապետական աստիճան: 1990-1991 թթ. աշխատել է Մայր Աթոռի
նորաստեղծ ՔԴՔԿ-ում:
1990-1992 թթ. Գեւորգյան ճեմարանի փոխտեսուչն էր, միաժամանակ դասախոսություններ
էր կարդում մի շարք առարկաներից: Ապա Մայր Տաճարի փոխլուսարարապետն
էր եւ շարունակում էր դասախոսական աշխատանքը: Կարեւոր ներդրում է
ունեցել կիրակնօրյա դպրոցների բացման եւ Եկեղեցու պատմության ուսուցիչների
պատրաստման գործում: 1994-ին արժանացել է ծայրագույն վարդապետական
աստիճանի: Եղել է կաթողիկոսական տեղապահ Տ. Թորգոմ արքեպս. Մանուկյանի,
ապա Ամենայն Հայոց Գարեգին Ա Կաթողիկոսի անձնական քարտուղարն ու
գավազանակիրը: 1995-1997 թթ. աստվածաբանական կրթությունը շարունակել
է Հռոմում՝ Պապական Արեւելյան ինստիտուտում եւ ստացել Արեւելյան
եկեղեցական գիտությունների մագիստրոսի աստիճան:
Վերադառնալով հայրենիք՝ շարունակել է դասախոսական աշխատանքը, ղեկավարել
ՀԱԵ միջեկեղեցական հարաբերությունների բաժինը: Ընտրվել է Եկեղեցիների
համաշխարհային խորհրդի «Հավատ եւ կարգ» հանձնաժողովի անդամ: 1999-2000-ին
համատեղության կարգով եղել է Կալկաթայի Մարդասիրական ճեմարանի տնօրենը:
Տարբեր տարիների ակտիվորեն մասնակցել է «Կիրակնամուտի խոսք», «Խորան
լուսո», «Կանթեղ», «Սիրեցեք զմիմեանս» եւ այլ հեռուստատեսային հաղորդաշարերի,
վարել հեղինակային «Ձայն բարբառո» շարքը: 1999-ի դեկտեմբերի 1-ին՝
Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի տնօրինությամբ, նշանակվել է
Շիրակի թեմի առաջնորդական տեղապահ, իսկ 2001 թ. սեպտեմբերի 30-ին,
Հայոց Հայրապետի կողմից ձեռնադրվելով եպիսկոպոս, դարձել Շիրակի թեմի
Առաջնորդ: Արքության պատվի է արժանացել 2019-ին:
Տ. ԳԵՎՈՐԳ Ե ՍՈՒՐԵՆՅԱՆՑ
(Շիրակի թեմի առաջնորդական փոխանորդ 1878-1881 թթ.)
նվել
է 1847 թ. Թիֆլիսում, սովորել տեղի դասական գիմնազիայում: 1872-ին
ձեռնադրվել է վարդապետ, 1874-ին նշանակվել Գեւորգյան ճեմարանի ուսուցիչ:
1875-ին եղել է Արցախի թեմի առաջնորդ եւ դպրոցների տեսուչ: 1877-ին
ստանձնել է Ագուլիսի Ս. Թովմա Առաքյալ վանքի վանահայրությունը:
1878-ին նշանակվել է առաջնորդական փոխանորդ Ալեքսանդրապոլում: 1881-ին
նշանակվել է Երեւանի փոխթեմակալ, 1882-ին ձեռնադրվել եպիսկոպոս:
Ապա ղեկավարել է Աստրախանի, հետո Վրաստանի թեմը: 1907-ից կաթողիկոսական
տեղապահն էր, իսկ 1911-ին ընտրվեց Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս: 1914-ի
դեկտեմբերի 28-ին, նրա կոնդակով եւ անմիջական նախագահությամբ, ստեղծվեց
եղբայրական օգնության կոմիտե:
1920 թ. օգոստոսի 31-ին Գեւորգ Ե Սուրենյանցն Ալեքսանդրապոլի վիճակն
առանձնացրեց Երեւանից եւ ստեղծեց Շիրակի թեմ: Վախճանվեց 1930-ի մայիսի
8-ին, Էջմիածնում: Ամփոփված է Մայր տաճարի բակում:
Տ. ԳԵՎՈՐԳ Զ ՉՈՐԵՔՉՅԱՆ
(թեմում հայրապետական պատվիրակ 1934 թ.)
նվել
է 1868 թ. Նոր Նախիջեւանում, սովորել նախ տեղի ծխական դպրոցում,
ապա հոգեւոր սեմինարիայում: Բարձր առաջադիմությամբ ավարտել է Գեւորգյան
ճեմարանը, ձեռնադրվել սարկավագ: 1889-1894 թթ. Լայպցիգի համալսարանում
ուսանել է աստվածաբանություն եւ զուգահեռ սովորել նույն քաղաքի կոնսերվատորիայում:
Վերադառնալով հայրենիք՝ մեկ տարի Գեւորգյան ճեմարանում դասավանդել
է երաժշտություն: 1913-ին ձեռնադրվել է վարդապետ եւ նշանակվել Նոր
Նախիջեւանի առաջնորդական փոխանորդ: 1916 թ. արժանացել է ծ. վրդ.
աստիճանի, ապա նշանակվել Սինոդի անդամ: 1917 թ. ձեռնադրվել է եպիսկոպոս,
դարձել Մայր Տաճարի լուսարարապետ: 1925 թ. ստացել է արքություն,
իսկ 1927 թ. դարձել Գերագույն հոգեւոր խորհրդի անդամ: Շիրակի թեմի
հայրապետական պատվիրակն էր 1934 թ:
1938-ին Կաթողիկոս Խորեն Ա Մուրադբեկյանի եղերական մահից հետո՝ մինչեւ
1941-ը, ղեկավարել է Հայ Եկեղեցու գործերը, 1941-ի ապրիլին Ազգային-եկեղեցական
ժողովում ընտրվել կաթողիկոսական տեղապահ: 1944-ին սկսել է հրատարակել
«Էջմիածին» ամսագիրը: 1945 թ. հունիսին Ազգային-եկեղեցական ժողովի
կողմից ընտրվել է Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս: Վախճանվել է 1954-ին:
Տ. ԱՐՏԱԿ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ՍՄԲԱՏՅԱՆՑ
(թեմը ղեկավարել է 1920-1921 եւ 1928-1930 թթ.)
նվել
է 1876-ի մարտի 19-ին, Հայաստանի Տավուշ գյուղում: Գերազանցությամբ
ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան հոգեւոր դպրոցը: 1895-ին ընդունվել
է Մայր Աթոռի միաբանների շարքը, իսկ 1896 թ. հունիսի 14-ին ձեռնադրվել
սարկավագ:
1897 թ. ավարտել է Գեւորգյան հոգեւոր ճեմարանը եւ հաջորդ ուստարում
դասավանդել նույն կրթարանում: 1899-1902 թթ. հետեւել է Դորպատի համալսարանի
դասընթացներին՝ որպես ազատ ունկնդիր: 1902 թ. Ղազար սարկավագը ձեռնադրվել
է կուսակրոն քահանա` վերանվանվելով Արտակ: 1903 թ. ստացել է վարդապետական
աստիճան եւ գավազան կրելու իրավունք: 1904 թվականից աշխատակցել է
«Արարատ» ամսագրին: 1914 թ. հունվարի 30-ին նշանակվել է Ալեքսանդրապոլի
վիճակի փոխանորդ: 1920 թ. օգոստոսի 31-ին Գեւորգ Ե Սուրենյանցը Ալեքսանդրապոլի
վիճակն առանձնացրել է Երեւանի թեմից եւ ստեղծել Շիրակի թեմ, որն
Արտակ վրդ. Սմբատյանցը ղեկավարել է մինչեւ 1921 թ. սեպտեմբերի 9-ը:
1922-1927 թթ. Սյունյաց թեմը ղեկավարող Արտակ Սրբազանին Շիրակի թեմական
պատգամավորական ժողովը միաձայն նորից ընտրել է թեմակալ առաջնորդ:
1929 թ. դեկտեմբերին թեմակալ առաջնորդի պաշտոնով հրավիրվել է Թիֆլիս:
1932-1935 թթ. պաշտոնավարել է Մայր Աթոռում, իսկ 1935 թ. սկզբներին
նշանակվել Երեւանի թեմի հայրապետական լիազոր ներկայացուցիչ: 1937
թ. ապրիլի 13-ին Երեւանի առաջնորդարանում, ՆԳԺԿ պետանվտանգության
վարչության աշխատակիցների կողմից, ձերբակալվել է: 1937 թ. օգոստոսի
31-ին ՆԳԺԿ տխրահռչակ եռյակի նիստում անհիմն մեղադրանքով որոշվել
է նրան գնդակահարել, որն ի կատար է ածվել 1937 թ. սեպտեմբերի 2-ի
լույս 3-ի գիշերվա ժամը 2-ին:
Արտակ եպիսկոպոս Սմբատյանցի անունն է կրում Գյումրու կենտրոնական
փողոցներից մեկը:
Տ.
ԱՇՈՏ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ՇԱԽՅԱՆ
(առաջնորդել է թեմը 1922-1924 թթ.)
նվել
է 1898 թ.: Ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան հոգեւոր դպրոցը, այնուհետեւ
ուսումը շարունակել Ս. Էջմիածնի Գեւորգյան հոգեւոր ճեմարանում: 1886
թ. նոյեմբերի 29-ին ձեռնադրվել է սարկավագ, 1890 թ. հոկտեմբերի 14-ին՝
աբեղա: Աշխատել է տարբեր թեմերում:
1893 թ. ստացել է վարդապետական աստիճան: Մայր Աթոռում վարել է զանազան
պաշտոններ: Օծվել է եպիսկոպոս եւ 1922-ին դարձել Շիրակի թեմի առաջնորդ:
Հարել է «Ազատ եկեղեցական» շարժմանը: Գեւորգ Ե Կաթողիկոսի կողմից
կարգալույծ է արվել1924 թ.: Մահացել է 1926-ին:
Տ.
ԻՍԱՀԱԿ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ՏԵՐ- ՄԻՔԱՅԵԼՅԱՆ
(թեմն առաջնորդել է 1924-1928 թթ.)
նվել
է 1868 թ. Արցախի Բանանց գյուղում, սովորել Գեւորգյան հոգեւոր ճեմարանում:
Եղել է Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի միաբան: Ձերբակալվել է 1936 թվականին:
1937 թ. հուլիսի 21-ին ՀԽՍՀ ՆԳԺԿ «եռյակի» որոշմամբ դատապարտվել
է հինգ տարվա աքսորի:
Մահացել է 1938 թվականի մարտի 1-ին, աքսորավայրում:
Տ. ԱՐՍԵՆ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ՂԼՏՃՅԱՆ
(թեմը ղեկավարել է 1941-1943 թթ.)
լեքսանդրապոլցի
է, ծնվել է 1868-ին: Նախնական կրթությունն ստացել է տեղում, ապա
ավարտել Ներսիսյան դպրոցը (1894 թ.): 1907-1913-ին արտասահմանում
ստացել է բարձրագույն իրավաբանական կրթություն:
Շիրակի թեմի առաջնորդի պարտականություններն ստանձնել է 1941-1943
թթ.: Թեմը ղեկավարելուց զատ, վարել է նաեւ եկեղեցական այլ պաշտոններ:
Հոգեւոր գործունեությանը զուգահեռ, Ղլտճյանն զբաղվել է նաեւ իրավագիտությամբ:
Հայտնի է որպես հայ հին իրավունքին (եկեղեցական ժողովներ ու կանոնական
որոշումներ, ամուսնա-ընտանեկան իրավունք եւ այլն) նվիրված աշխատություններով:
Հատկապես արժեքավոր են բաժինքի (օժիտ), տնփեսայության, գնմամբ ամուսնության,
նշանադրության իրավահարաբերությունների մասին նրա գործերը: Մշակել
է նաեւ հայ նահապետական ընտանիքի ճյուղագրությունը, փորձել տալ մեր
ժողովրդի ընտանեկան իրավունքի համակարգը: Արիական եւ սեմական իրավունքների
միջեւ եղած տարբերությունը Ղլտճյանը բացատրել է ռասսայական տարբերություններով:
Մահացել է 1943 թ., Էջմիածնում:
Տ. ՌՈՒԲԵՆ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ԴՐԱՄԲՅԱՆ
(թեմը ղեկավարել է 1945 թ.)
մենայն
Հայոց Հայրապետության ազգընտիր տեղակալ Տ. Գեւորգ արքեպս. Չորեքչյանը
1945 թ. հունվարին Շիրակի թեմի առաջնորդ է նշանակում Տ. Ռուբեն վրդ.
Դրամբյանին:
Ծնվել է Էրզրումի Հին Բայազետ գյուղում, սկզբնական կրթությունն ստացել
«Միացյալ ընկերության» տեղի վարժարանում, ապա սովորել Գեւորգյան
ճեմարանում: Երկար ժամանակ ծխական դպրոցներում զբաղվել է ուսուցչությամբ:
Եղել է քրդական այբուբենի ստեղծման հանձնաժողովի անդամ, ղեկավարել
քուրդ ուսուցիչների առաջին դասընթացները, պատրաստել քրդական առաջին
դասագրքերը, քրդերենի թարգմանել մի շարք գրքեր: Նա այդ լեզվով առաջին
պիեսի հեղինակն է եւ առաջին թատերական խմբի ստեղծողը: 1944-ին ընդունել
է հոգեւոր կոչում, հաջորդ տարի ձեռնադրվել եպիսկոպոս, աշխատել «Էջմիածին»
ամսագրում:
Մեկ տարի ղեկավարելով Շիրակի թեմը՝ կարողացել է դրսեւորել իր կազմակերպչական
ունակությունները, եւ 1946-ին Վեհափառ Հայրապետը նրան արդեն վստահել
է Թեհրանի թեմի առաջնորդությունը: Վախճանվել է 1952-ին:
Տ. ԳԱՐԵԳԻՆ Ծ. ՎԱՐԴԱՊԵՏ ՏԵՐ-ՀԱԿՈԲՅԱՆ
(թեմը ղեկավարել է 1947-48 եւ 1950-1952 թթ.)
արեգին
Ծ. վրդ. Տեր-Հակոբյանը (1881-1962) ծնվել է 1881 թ. հունիսի 21-ին,
Հոկտեմբերյանի շրջանի Մրգաշատ գյուղում, քահանայի ընտանիքում: Սկզբնական
կրթությունն ստացել է ծննդավայրի, ապա Երեւանի ծխական դպրոցներում:
1892 թ. ընդունվել է Թբիլիսիի Ներսիսյան դպրանոցը եւ 1898-ին ավարտել
լրիվ դասընթացը: 1898-1900 թթ. պաշտոնավարել Է Մայր Աթոռում որպես
Սինոդի գրագիր: Ապա տեղափոխվելով իր ծննդավայրը՝ 1902-1906 թթ. աշխատել
է որպես ուսուցիչ:
1906 թ., ձեռամբ Տ. Հուսիկ արքեպս. Մովսիսյանի, ձեոնադրվել է քահանա
եւ պաշտոնավարել զանազան շրջաններում: 1947-ին, որպես այրի քահանա,
ընդունվել Է Ս. Էջմիածնի միաբանության շարքերը: 1947 թ. հուլիս ամսին
արդեն Մայր Աթոռի միաբան Տ. Գարեգին վարդապետ Հակոբյանը նշանակվել
է Շիրակի թեմի ժամանակավոր փոխթեմակալ:
1949 թ. ապրիլի 2-ին՝ Ս. Գրիգոր Լուսավորչի տոնի օրը, Լենինական
քաղաքի Ս. Աստվածածին եկեղեցում Տ. Կարապետ եպս. Թումանյանը, մասնակցությամբ
Տ. Սահակ Ծ. Վրդ. Տեր-Հովհաննիսյանի եւ Տ. Նիկողայոս ավագ քհն. Բավեյանի,
ծայրագունության աստիճան է շնորհել Շիրակի թեմի առաջնորդական փոխանորդ
Տ. Գարեգին վրդ. Հակոբյանին: 1950-1952 թթ. կրկին ստանձնել է Շիրակի
թեմը: 1953-1955 թթ. պաշտոնավարել է Բաքվում՝ որպես առաջնորդ: 1955-ին
նշանակվել է Նոր-Նախիջեւանի եւ Հյուսիսային Կովկասի թեմերի առաջնորդ
եւ պաշտոնավարել մինչեւ 1961 թվականը:
Մահացել է 1962 թ. մարտի 2-ին, սրտի երկարատեւ հիվանդությունից:
Հուղարկավորությունը կատարվել է մարտի 31-ին:
Տ. ՍՈՒՐԵՆ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ԹՈՐՈՍՅԱՆ
(թեմը ղեկավարել է 1948-1950 թթ.)
նվել
է 1884 թ. Ալաշկերտում (Թոփրագ Կալե), գյուղական ընտանիքում: Նախնական
կրթությունն ստացել է ծխական դպրոցում, ապա ընդունվել Գեւորգյան
ճեմարան, որն ավարտել է 1907-ին: 1907-1913 թթ. զբաղվել է ուսուցչությամբ:
1913-ին դարձել է կուսակրոն քահանա: 1913-1923 թթ. նշանակվել է Ամարասի
վանքի վանահայր եւ մինչեւ 1943-ը միաժամանակ զբաղվել ուսուցչությամբ:
1943-1945 թթ. Հյուսիսային Կովկասի թեմի առաջնորդն էր: 1945-ին ձեռնադրվել
է եպիսկոպոս եւ նշանակվել Ռումինիայի թեմի առաջնորդ: 1947-1954 թթ.
առաջնորդական պաշտոններ է վարել է Հյուսիսային Կովկասի, Բաքվի եւ
Շիրակի թեմերում:
1955-ի մարտին Գերագույն հոգեւոր խորհուրդը, ընդառաջելով Շիրակի
թեմի առաջնորդ Տ. Սուրեն եպս. Թորոսյանի խնդրանքին, ազատել է նրան
առաջնորդական պաշտոնից: 1955-1962-ին, հիվանդության պատճառով, Սուրեն
Սրբազանը մնացել է Մայր Աթոռում: Մահացել է 1962-ին: Հուլիսի 3-ին,
Բաքվի հայոց Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցում կատարվել է վերջին օծման
արարողությունը: Աճյունն ամփոփվել է Բաքվի հայոց գերեզմանատանը:
Տ. ԳԵՎՈՐԳ Ծ. ՎԱՐԴԱՊԵՏ ՎԱԹՅԱՆ
(Շիրակի թեմի Առաջնորդական փոխանորդ 1955 թ.)
եւորգ
Զ Չորեքչյան Կաթողիկոսի կարգադրությամբ, 1953 թ. հուլիսի 4-ին՝ շաբաթ
օրը, կիրակնամտի ժամերգությունից հետո, Մայր Աթոռի լուսարարապետ
Տ. Վահան արքեպս. Կոստանյանն աբեղայության կոչում է շնորհում տիրացու
Գեւորգ Վաթյանին: Նորընծան ավարտել Էր Գեւորգյան ճեմարանը, ապա Թբիլիսիի
պետական համալսարանը եւ երկար տարիներ դասավանդել Վրաստանի հայկական
դպրոցներում: 1953-ի հուլիսի 5-ին, կիրակնօրյա Սուրբ Պատարագից հետո,
Տ. Վահան արքեպս. Կոստանյանը նորընծա Գեւորգ աբեղա Վաթյանին շնորհում
է վարդապետական չորս մասնավոր աստիճան: 1953 թ. հուլիսի 12-ին՝ Հիսուսի
պայծառակերպության տոնին, Մայր Տաճարում, հանդիսավոր Ս. Պատարագ
է մատուցում նորընծա Տ. Գեւորգ վրդ. Վաթյանը: 1954 թ. ապրիլից «Էջմիածին»
ամսագրում արդեն ստորագրում է Գեւորգ Ծ. Վրդ. Վաթյան: 1955 թ. մարտին
ԳՀԽ, ընդառաջելով Շիրակի թեմի առաջնորդ Տ. Սուրեն եպս. Թորոսյանի
խնդրանքին, ազատում է նրան առաջնորդական պաշտոնից եւ առաջնորդական
փոխանորդ նշանակում Գեւորգ Ծ. վրդ. Վաթյանին: Գեւորգ Ծ. վարդապետը
Շիրակի թեմը ղեկավարում է մինչեւ 1955-ի դեկտեմբեր ամիսը: Կարգալույծ
է արվում ձեռամբ Վազգեն Ա Հայոց Հայրապետի:
Տ. ԿՈՄԻՏԱՍ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ՏԵՐ- ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ
(թեմը ղեկավարել է 1956-1957 թթ.)
նվել
է 1925 թ. Դամասկոսում (Սիրիա), ապա ծնողների հետ վերահաստատվել
Ալեքսանդրետի Սովուգ-Սու գյուղում: Վաղ հասակից Ստեփանը (ավազանի
անունն է) կորցրել է ծնողներին: 1938-89 թթ. ապաստան է գտել Բեյրութում:
Նախնական կրթությունն ստացել է Ալեքսանդրետի ազգային Նուպարյան եւ
Բեյրութի Աբգարյան վարժարաններում (1934-1940 թթ.): 1941 թ. ընդունվել
է Երուսաղեմի Ս. Հակոբյանց վանքի ժառանգավորաց վարժարան եւ 1945-ին
ձեոնադրվել սարկավագ:
1947 թ. օգոստոսին ներգաղթել է Հայաստան: 1948-ին, Գեւորգ Զ Կաթողիկոսի
կարգադրությամբ, ընդունվել է որպես Մայր Աթոռի միաբան: 1951-ին աբեղա
է ձեռնադրվել՝ վերանվանվելով Կոմիտաս: 1956 թ. հունվարից նշանակվել
է Շիրակի թեմի աոաջնորդ: 1957 թ. եպիսկոպոս է ձեռնադրվել:
Կոմիտաս արքեպս. Տեր-Ստեփանյանն ի Տեր է հանգչել 1980 թ. դեկտեմբերի
8-ին, ծանր հիվանդությունից հետո, 55 տարեկան հասակում:
Տ.
ՀԱՅՐԻԿ ՎԱՐԴԱՊԵՏ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ
(թեմը ղեկավարել 1957-1959 թթ.)
նվել
է 1928 թ., Աշտարակի շրջանի Ուջան գյուղում: Միջնկարգ կրթությունը
ծննդավայրում ստանալուց հետո, ընդունվել է ԵՊՀ:
Ավարտելով համալսարանի 2-րդ կուրսը՝ ընդունվել է նորաբաց Գեւորգյան
ճեմարան: 1951-ին ձեռնադրվել է սարկավագ եւ կյանքը կապել Հայ Եկեղեցու
հետ: Ավարտելով ճեմարանը՝ մեկնել է Մոսկվա՝ ռուսաց հոգեւոր ճեմարանում
խորությամբ ուսումնասիրելու աստվածաբանական առարկաներն ու տիրապետելու
ռուսաց լեզվին: 1954 թվականին՝ Ս. Խաչվերացի տոնին, Մայր Տաճարում,
երեք ընկերների հետ, Հենրիկը ձեռնադրվել է կուսակրոն քահանա: Հետագայում
նրան վստահվել է Շիրակի թեմի ղեկավարումը: Այնուհետեւ Երեւանի պետական
համալսարանում դասավանդել է գրաբար:
Տ. ԵՂԻՇԵ ՎԱՐԴԱՊԵՏ ՍԱՐԳՍՅԱՆ
(թեմը ղեկավարել է 1959-1960 թթ.)
նվել
է 1929 թ. Էջմիածնում, ավարտել տեղի թիվ 1 միջն. դպրոցը, ապա վերաբացված
հոգեւոր ճեմարանը՝ դառնալով նրա առաջին շրջանավարտներից մեկը: 1951-1952
թթ. սովորել է Զագորսկի (ՌԴ) հոգեւոր ակադեմիայում:
Վերադառնալով՝ դարձել է Մայր Տաճարի լուսարարապետի օգնական: 1954
թ. ձեռնադրվել է քահանա, ապա վարդապետ: Այդ ընթացքում ընդունվել
եւ ավարտել է նաեւ Երեւանի մանկավարժական ինստիտուտի հեռակա բաժինը,
աշխատել Մատենադարանում: 1978 թ. նշանակվել է Ս. Գեղարդավանքի վանահայր:
Միաժամանակ Մայր Աթոռ Ս. էջմիածնի ճեմարանում դասավանդել է «Հայ
Եկեղեցու պատմություն»: 2000 թ. նշանակվել է Գեւորգյան հոգեւոր ճեմարանի
տեսուչ:
Տ. ՄԱՇՏՈՑ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ԹԱՋԻՐՅԱՆ
(թեմը ղեկավարել է 1960-1971 թթ.)
նվել
է 1895 թ., Կեսարիա (Թուրքիա) նահանգի Կարմիր գյուղում: Նախնական
կրթությունն ստացել է տեղի ծխական, ապա 1912-1915 թթ. Կեսարիայի
Ս. Կարապետ վանքին կից հոգեւոր դպրոցներում: Մի կերպ փրկվելով ցեղասպանությունից՝
բնակություն է հաստատել Փարիզում: Այստեղ հետեւել է իրավաբանական
եւ պատմագիտական դասրնթացների:
1947-ին ներգաղթել է Հայաստան, բնակություն հաստատել Երեւանում եւ
մինչեւ 1955 թ. իր մասնագիտությամբ աշխատել Երեւանի տարբեր հիմնարկներում:
1955 թ. եկել է Մայր Աթոռ եւ ձեռնադրվել աբեղա: 1956-1960 թթ. եղել
է Մայր Աթոռի միաբանական սեղանատան վարիչը: 1959 թ. հոկտեմբերին
պաշտպանել է ավարտաճառը եւ ստացել վարդապետական աստիճան:
1960 թ. ընտրվել է Շիրակի թեմի առաջնորդ: 1962-ի հոկտեմբերի 14-ին
եպիսկոպոս է ձեռնադրվել: 1971 թ. նոյեմբերին Տ. Մաշտոց Սրբազանը
հիվանդության պատճառով հրաժարվել է թեմական պաշտոնից եւ վերադարձել
Մայր Աթոռ: Վախճանվել է 1973-ի ապրիլի 9-ի երեկոյան, երկարատեւ հիվանդությունից
հետո, 78 տարեկան հասակում:
Տ. ՆԱՐԵԿ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ՇԱՔԱՐՅԱՆ
(թեմը ղեկավարել է 1971-1990 թթ.)
րբ
Դամասկոսից Արշավիրենց եղեռնապուրծ ընտանիքը 1946 թ. հայրենադարձվեց,
նա 14 տարեկան էր: Դպրոցն ավարտելուց եւ երեք տարի բանակում ծառայելուց
հետո, 1958-ին Արշավիր Շաքարյանը Ս. Էջմիածնի հոգեւոր ճեմարան գնաց:
Երկու տարի անց ձեռնադրվեց սարկավագ: 1961-ին ավարտեց ճեմարանը եւ
մեկնեց Մոսկվա` Զագորսկի ռուսական մայրավանքում ուսանելու: 1962-ին
վերադարձավ հայրենիք եւ, ձեռամբ Հայկազուն արքեպս. Աբրահամյանի,
օգոստոսի 25-ին ձեռնադրվեց կուսակրոն քահանա՝ վերանվանվելով Նարեկ
աբեղա: 1963-ին ստացավ վարդապետական մասնավոր աստիճան եւ լանջախաչ:
1966-ից մինչեւ 1972-ը, Ս. Գեղարդ վանքի վանահայրը լինելով, համատեղությամբ
ղեկավարեց Ս. Էջմիածնի թանգարանն ու գրադարանը:
Նարեկ եպս. Շաքարյանը 1971 թ. դեկտեմբերի 1-ին նշանակվեց Շիրակի
թեմի առաջնորդական տեղապահ: Ապա ձեռնադրվեց եպիսկոպոս եւ նշանակվեց
Առաջնորդ Շիրակի թեմի: 1988-ի երկրաշարժի պահին Սրբազանը Գյումրու
Ս. Յոթվերք եկեղեցում էր: Նարեկ եպս. Շաքարյանը, կյանքի 85-րդ տարում,
հանգչեց ի Տեր 2017 թ. օգոստոսի 20-ին, Գյումրիում:
Տ. ԳՐԻԳՈՐԻՍ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ԲՈՒՆԻԱԹՅԱՆ
(թեմը ղեկավարել է 1990-1997 թթ.)
նվել
է 1946 թ. Էջմիածնում: Սկզբնական կրթությունն ստացել է տեղի թիվ
1 դպրոցում: 7-րդ դասարանն ավարտելուց հետո ընդունվել է Ս. Էջմիածնի
Գեւորգյան ճեմարան: Ավարտելուց հետո սովորել է Զագորսկի (ՌԴ) հոգեւոր
ճեմարանում, 1967-68 թթ. աշխատել «Էջմիածին» ամսագրի խմբագրությունում:
1969 թ. ծառայության է նշանակվել Օրջոնիկիձեի (Վլադիկավկազ, ՌԴ)
հայոց եկեղեցում: 1969 թ. ձեռնադրվել է կուսակրոն քահանա, դարձել
Ռոստովի (ՌԴ) հայոց հոգեւոր հովիվը: 1971-0973 թթ. եւ 1975-1979
թթ. պաշտոնավարել է Ֆրանսիայի (Լիոն եւ Փարիզ) հայկական եկեղեցիներում:
1973-1975 թթ. ծառայել է բանակում: 1979-80 թթ. ուստարում վարել
է հոգեւոր ճեմարանի տեսչությունը: 1981-ին նշանակվել է Բուենոս Այրեսի
Հայրապետական պատվիրակի օգնական, 1982-ի նոյեմբերին ընտրվել Արգենտինայի
թեմի առաջնորդ, իսկ 1983-ին ձեռնադրվել եպիսկոպոս:
1990-1997 թթ.՝ անկախության առաջին տարիների, ծանրությունը Շիրակի
թեմում ընկավ Գրիգորիս Սրբազանի ուսերին: Գրիգորիս Սրբազանի օրոք
բացվեց Շիրակի թեմի դպրատունը: 2001 թ. Գրիգորիս Սրբազանն Ուկրաինայի
հայոց թեմի առաջնորդն էր: Մահացել է 2015 թ. մարտի 7-ին:
Տ. ՓԱՌԵՆ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ
(թեմը ղեկավարել է 1997-1999թթ.)
նվել
է Բեյրութում (Լիբանան), 1939-ին: Ուսանել է Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոսության
Անթիլիասի, ապա Բեյթ Մերիի Անկախ դպրեվանքերում եւ Երուսաղեմի Հայոց
պատրիարքության ընծայարանում: 1960 թ. ձեռնադրվել է կուսակրոն քահանա:
1963-ին մեկնել է ԱՄՆ, սովորել մի շարք համալսարաններում: 1964-ից
սկսած, ուսմանը զուգահեռ, հովվական պաշտոններ է վարել Նյու Յորքի,
Վաշինգտոնի, Դետրոյտի եւ Չիկագոյի հայոց եկեղեցիներում: 1967-ին
ստացել է վարդապետական, իսկ 1975-ին` ծայրագույն վարդապետական աստիճաններ:
1996-ից ծառայության է անցել Հայաստանում: 1997-ին նշանակվել է նախ
որպես փոխանորդ, ապա տեղապահ Շիրակի թեմի: 2000-ին, Գարեգին Բ Ամենայն
Հայոց Կաթողիկոսի տնօրինությամբ, նշանակվել է Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի
թանգարանների տնօրեն, ապա ղեկավարել կադրերի բաժինը:
>>>
|
|