ԲՅՈՐՆԻ
ԹՈՌԸ ՏԱՏՈՒ ՊԱՏԳԱՄԻ ՀԵՏՔԵՐՈՎ
այաստանում
ֆրանկոֆոնյան օրերի շրջանակներում, Նորվեգիայից ժամանած պատվիրակության
հետ, Հայաստանում է ռեժիսոր Յուսսի Ֆլեմմինգ Բյորնը: Վերջինիս այցը
Հայաստան առաջինը չէ, սակայն այս անգամ ավելի լուրջ ու նպատակային
էր:
Հոկտեմբերի 14-ին Նորվեգիայի Կրագերո քաղաքի քառասունհինգ երգիչ
ունեցող երկսեռ հոգեւոր երգչախումբը ելույթ ունեցավ Շիրակի թեմի
առաջնորդանիստ Սուրբ Յոթվերք մայր եկեղեցում:
Մինչ
համերգային ծրագրով ներկայանալը, Կրագերո քաղաքի պատվիրակությունը
հանդիպեց Գյումրու համայնքի ղեկավարի հետ: Պատվիրակության անդամների
թվում էր նաեւ, 1922 թվականին Ալեքսանդրապոլում որբանոց հիմնած,
նորվեգացի նշանավոր միսիոներուհի Բոդիլ Կատարինա Բյորնի թոռը՝ Յուսսի
Բյորնը: Վերջինս ցանկացել է Գյումրիում գտնել այն որբանոց-հիվանդանոցը,
ուր իր տատը խնամել է երեխաներին եւ հենց նույն վայրում էլ հիմնել
նորվեգական կենտրոն: Սամվել Բալասանյանը հավանության է արժանացրել
գաղափարը:
Հոգեւոր համերգին ներկա էր թեմակալ Առաջնորդ Տ. Միքայել եպս. Աջապահյանը,
պետական եւ տեղական կառավարման մարմինների եւ արվեստասեր ու հավատավոր
հանրության ներկայացուցիչներ: Ներկաների թվում էր նաեւ Բոդիլ Բյորնի
թոռը՝ Յուսսի Բյորնը, ով Գյումրիում որոնում է իր տատու հետքերը:
Հասարակական գործիչ Հասմիկ Կիրակոսյանը ներկայացրեց Բոդիլ Բյորնի
կյանքը՝ ընդհանուր դրվագներով եւ հայանպաստ այն մեծ գործունեությունը,
որ կապված է նորվեգուհու անվան հետ:
Համերգին ելույթ ունեցավ նաեւ Գյումրու հայորդյաց տան երգչախումբը:
ԲՈԴԻԼ ԿԱՏԱՐԻՆԵ ԲՅՈՐՆ
Նորվեգացի
երեսունչորսամյա Բոդիլ Կատարինե Բյորնը, ով մասնագիտությամբ բուժքույր
էր, չէր պատկերացնում, որ ազնվական ընտանիքից հեռանալու է եւ 1905
թվականից նվիրվելու է միսիոներական մի գործի, որը ծառայելու է հայ
ժողովրդին: Կանանց միսիոներական կազմակերպության կողմից ուղարկվելով
Օսմանյան կայսրություն՝ աշխատում է որպես միսիոներ-բուժքույր Խարբերդ
քաղաքում, ավելի ուշ՝ Մուշում: Այնտեղ նա ականատես է լինում 1915
թ. կոտորածներին, խնամում եւ մահից փրկում հարյուրավոր անօթեւան
երեխաների ու կանանց:
1917 թվականին Բոդիլ Բյորնը Մուշից Նորվեգիա է վերադառնում Ռաֆայել
անունով երկու տարեկան մի տղայի հետ, ում, իր խոսքով, որդեգրել էր:
Մկրտությունից հետո տղային կոչում են ի պատիվ մեծ մարդասեր Ֆրիտյոֆ
Նանսենի: «Արդյունքում այդ տղան հետագայում դառնալու էր իմ հայրը»,-նշում
է Յուսսի Ֆլեմմինգ Բյորնը: Բյորնը վստահեցնում է՝ կիսով չափ հայ
է. «Ես մեծացել եմ իմանալով, որ կիսով չափ հայ եմ, սակայն նաեւ նորվեգացի,
մայրս էլ ֆինն է»:
Միսիոներուհին 1921 թվականին այցելել է նաեւ Ալեքսանդրապոլ, հիմնել
որբանոց, զբաղվել որբախնամ գործունեությամբ: Ալեքսանդրապոլում միսիոներուհին
նաեւ մարդկանց բժշկություն է սովորեցրել: Քանի որ արդեն խորհրդային
կարգեր էին, եւ արգելվում էր կրոնական ամեն ինչ, իսկ որբանոցը գործում
էր հավատքի հիմքով, թույլ չեն տալիս, որ մանկատունը երկար աշխատի,
եւ Բյորնը ստիպված մեկնում է Հալեպ, ուր աշխատում է ինը տարի:
«Տատս ինձ շատ բան է հասցրել կենդանության օրոք պատմել ցեղասպանության
մասին: Մինչեւ տասնհինգ տարեկանն ապրել եմ նրա հետ, այնպես որ լավ
եմ հիշում նրան: Տատս շատ լավ կին էր, մահացել է 89 տարեկանում:
Նա շատ է պատմել այն երեխաների մասին, հանուն որոնց մեկնել էր Մուշ,
ապա Ալեքսանդրապոլ: Բոլորի մասին պատմել է, ասել, որ նրանցից յուրաքանչյուրն
իր պատմությունն ու բնավորությունն ուներ: Ամեն ինչ նա գրի է առել
իր օրագրում: Հաճախ ինձ համեմատում էր այդ երեխաների հետ՝ չարության
պահին, կամ երբ ես ինձ լավ էի պահում: Բայց այս քաղաքում տատուս
հիմնած մանկատան տեղը չգիտեմ»- ասում է միսիոներուհու թոռը՝ Յուսսի
Բյորնը, Ռաֆայելի որդին, ով հայ որբերից մեկն էր:
«Ես ունեմ փաստաթղթեր, որոնք վկայում են մանկատան գոյության մասին:
Գիտեմ նաեւ, որ մանկատունը ռուսական եկեղեցուն մոտ, Սլաբոդկա թաղամասում
է: Մինչեւ չգտնեմ, չեմ գնա: Այդ հարցում ինձ օգնում է Գյումրու քաղաքապետարանը:
Հուսով եմ, որ անպայման կգտնեմ եւ այդ շինությունը կվերածենք պատմական
կառույցի կամ թանգարանի: Հայաստանի արխիվից կարողացել եմ գտնել մի
քանի փաստաթուղթ, որոնք հուսով եմ կպարզեն այդ կառույցի ճակատագիրը»,-
շարունակում է ասելիքը Յուսսի Բյորնը:
Նորվեգացի միսիոներուհու թոռը, արմատնելով հայ Յուսսին Հայաստանն
իր երկրորդ հայրենիքն է համարում: Հայաստանում արդեն տուն է գնել՝
իրականացնելով տատու պատգամը: «Հայաստանում զգում եմ ինչպես իմ տանը:
Տատս միշտ ասում էր. «Ամեն ազգ իր հայրենիքում պետք է տուն ունենա:
Ես այդ տունը գնեցի»,- իր ասելիքն այս խոսքերով եզրափակց նորվեգացին:
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտում պահպանվում են նորվեգացի
միսիոներուհու մասին վկայող փաստեր ու համապատասխան փաստաթղթեր:
>>>
|
|