| «ԽԱՉ
ՔՈ ԵՂԻՑԻ ՄԵԶ ԱՊԱՒԷՆ, ՏԷՐ ՅԻՍՈՒՍ…»
ՎԱՐԱԳԱ ՍՈՒՐԲ ԽԱՉԻ ՏՈՆԸ ՍՈՒՐԲ ՅՈԹՎԵՐՔ ԵԿԵՂԵՑՈՒՄ
 արին
չորս անգամ Հայստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին տոնախմբում է
Սուրբ Խաչի հիշատակը՝ որպես աշխարհի փրկության մեծագույն խորհրդանիշի:
Ի տարբերություն կենարար Ս. Նշանին նվիրված մյուս երեք տոների՝ Վարագա
Սուրբ Խաչն ազգային է:
ԸՍՏ ԱՎԱՆԴՈՒԹՅԱՆ
Երբ Հռիփսիմյանց կույսերն անցնում են Վարագա լեռան մոտով, Սուրբ
Հռիփսիմեն այդտեղ է ի պահ տալիս Քրիստոսի Խաչափայտի մասունքը, որ
կրում էր իր պարանոցին: Վաղարշապատ մեկնելուց առաջ Սրբուհին Ս. Մասունքն
ապահովության համար հանձնում է աղոթակից ճգնավորներին եւ խնդրում
ամփոփել «Գալիլիա» կոչվող լեռների այն անձավներում, ուր համատեղ
աղոթում էին: Երեք եւ կես դար կյանքը շարունակվում է նույն կերպ:
Կույսերի բարի հիշատակն ապրում է նաեւ, Սբ. Կույսի ավանդը թաքցնող,
Վարագա լեռների՝ արդեն անծանոթ անձավներում, ավանդ, որի նկատմամբ
լցված անափ հավատքով, ճգնավորներն աղոթում են սերնդե-սերունդ:
Յոթերորդ դարի երկրորդ կեսն էր՝ 653 թվականը: Հայ ժողովուրդն զգալի
տուժել էր պարսկա-բյուզանդական պատերազմներից: Արաբներն ամենուրեք
նոր ավերածություններ էին սփռում եւ կրկին հորդում էր հայի արյունը:
Համատարած այս տխուր վիճակում հույսի, հավատի, հոգեկան նոր ուժի
ու զորության լույսն է ահա, որ հրաշքով ծագում է, հայոց աշխարհի
Վանի շրջանում գտնվող, Վարագա լեռների վրա:
Ճգնավոր Թոդիկը, որ հավանաբար Գլակա վանքի վանահայրն էր, իր աշակերտ
Հովելի հետ, աղոթում էր, որպեսզի Տերը նրան ցույց տա պահված մասունքի
տեղը: Աղոթքների մեջ վերացած՝ նա հանկարծ մի ձայն է լսում, որին
հետեւում է սեռակնաձեւ (քառաթեւ, բոցանիշ, փալյակնահրաշ) հրաշալի
մի լուսավորություն, որ մութ գիշերին արեւում է լեռան կատարը, իսկ
տասներկու լուսեղեն սյուները տարածվում են նրա շուրջը: Հեռավոր վայրերից
եւս նկատվում է հրաշափառ լույսը: Տասներկու օր լույսի այս սյուները
շրջապատում են լեռան գագաթը: Ի վերջո գտնվում է երկար փնտրված մասունքը:
1655 թվականին այն տարվում է Վան եւ զետեղվում Ս. Տիրամայր եկեղեցում,
որը հետո վերանվանվում է Սբ. Նշան: Ներսես Գ Շինող Հայրապետը հոկտեմբերի
մեջ սահմանում է Վարագա Խաչի տոնը եւ, տեսիլքով հոգեզմայլ, հորինում
«Նշանաւ ամենայաղթ Խաչիւդ» հոյակապ շարականը՝ նվիրագործելով սրբազան
երեւույթը: Հայոց Հայրապետը, ոչ միայն տնօրինում է խաչերեւույթի
ամենամյա տոնախմբությունը, այլեւ միաժամանակ թելադրում մեկշաբաթյա
պահեցողություն:
Հավելենք նաեւ, որ արդեն մեկ դար լքված ու ավերված է Վարագավանքը,
շրջակայքը՝ ցեխի մեջ կորած: Թուրքերը վանքի բակում վերջին տարիներին
մինարեթ էին կառուցել: Տեսնողներն ասում են, թե Վարագա սառնորակ
աղբյուրի ջուրն էր, կարծես, միայն նույնը մնացել:
Վարագա նշանավոր վանքը մինչ այսօր չի դադարում նվիրական սրբավայր
մնալ հայերիս համար: Քրիստոսի հետ կապված բոլոր առարկաները սուրբ
ու նվիրական են մեզ՝ քրիստոնյաներիս համար, ունեն սրբող, բժշկող
եւ պահպանող յուրահատուկ զորություն: Առավել քան նվիրական է Տերունական
Սուրբ Խաչը՝ իբրեւ փրկության միջոց, «քանզի փրկությամբ մեղքի պատճառը
վերացրեց, այն երկինքների երկինք եւ փառքի աթոռ դարձրեց եւ հավիտյան
այնտեղ բնակվեց: Եվ մենք՝ երկրավորներս, սրա վրա, այսպիսի փրկության
համար, մեր աղքատիկ խոսքով կցորդվելով մաքրագույն երջանիկ հոգիներին,
մեր փրկության համար գովասանք հատուցենք այս փառավորյալ աստվածազոր
սուրբ Նշանին» (Դավիթ Անհաղթ):
Սեպտեմբերի 30-ին՝ Վարագա Սուրբ Խաչի տոնի ուրախ առիթով, Սբ. Յոթվերք
եկեղեցում մատուցվեց Սուրբ եւ անմահ Պատարագ՝ ձեռամբ Տեր Շիրակ ավագ
քհն. Առաքելյանի: Հընթացս սրբազան արարողակարգի՝ «Հայր մեր»-ից առաջ,
օրվա խորհրդին համահունչ ոգեշինիչ քարոզ խոսեց Տեր Ավետիք աբղ. Սողոմոնյանը:
ԱԼՎԱՐԴ ԿԱՂԶՎԱՆՑՅԱՆ
>>>
|
|
