«ՊԱՏԱՐԱԳ
ԱՍՏՈՒԾՈՅ ՀՈԳԻ ԽՈՆԱՐՀ»
ԱՍՏՎԱԾԱՍԻՐՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԱՍՏՎԱԾՃԱՆԱՉՈՒԹՅԱՆ ՍԱՀՄԱՆԸ
Սկիզբը` նախորդ համարներում
յդ
իսկ պատճառով, երբ թշնամին սպառնաց Աստծո իջման վայրին եւ հայրենիքի
սրտին` Էջմիածնին, «խենթերը գտան հնար» (Պ. Սեւակ), եւ եղավ Սարդարապատի
հրաշքը: Դարձյալ աստվածասիրության եւ հայրենասիրության միաձուլումը
եւ դարձյալ հաղթանակ` ավաղ, ցանկալիից շատ ավելի ուշ:
Արցախյան
գոյամարտի ժամանակ մոռացության մատնված աստվածասիրության ու հայրենասիրության
մղումները նորից հորձանք տվեցին, եւ նորից հաղթանակով պսակեցին մեր
ճակատները:
Ուստի միանշանակ է, որ հային ի վերուստ տրված են երկու առաքինությունների`
աստվածասիրությանն ու հայրենասիրությանը, հավատարիմ լինելու եւ մնալու
առաքելությունը, քանզի եզակի է մեր ծնունդը, եզակի` մեր պատմությունը,
եզակի պետք է լինի նաեւ մեր ապագան:
Մնում է որոշել եւ հաստատագրել, թե որն է հայրենիքի հասկացողությունը:
«Հայրենիքը ոչ միայն անցեալն ու ներկան է, այլեւ գալիքը… հայրենիքը
խորացող էութիւն է. արտաքին նուաճում չէ, այլ` ինքնանուաճում, ինքնամշակում»
(Գ. Նժդեհ), ավելացնենք` ինքնաճանաչում: Ըստ այդմ՝ հայրենիքը միայն
այս պահին մեր զբաղեցրած տարածքը չէ, այլ նաեւ այն տարածքները, որոնք
անցյալում եղել են հայինը եւ գալիքում նույնպես լինելու են: Այլ
կերպ ասած՝ հայրենիքն այն է, ինչ քո անանձնական սեփականությունն
ես համարում:
Ես այս ճշմարտությունը խորապես զգացի, երբ անցած տարիներին երիցս
այցելեցի Արեւմտյան Հայաստան, Կիլիկիա եւ Փոքր Հայք: Հակառակ առարկայական
դաժան ու ցավալի իրականության, ես այդպես էլ չկարողացա ինքս ինձ
համոզել, որ այն իմ սեփականությունը չէ, իմ հայրենիքը չէ: Զարմանալի
էր եւ տարօրինակ, սակայն ես ամենուրեք ինձ տեր զգացի եւ երբեք` օտար
հյուր: Այդ զգացողությունը սենտիմենտալիզմի արդյունք չէր, այլ մի
ներքին ինտուիտիվ զգացումի, որը բացատրել ոչ մի կերպ չեմ կարող եւ
ի վիճակի չեմ: Բայց մի բանում վստահ եմ. «կորուսյալ հայրենիքում»
ես հասկացա եւ ըմբռնեցի տարածքից ու ժամանակից դուրս հայրենիքի հասկացողությունը:
Այդ առումով առավել անչափելի տարողություն է մեր հոգեւոր հայրենիքը`
մեր դավանանքն ու եկեղեցին, որը դարձյալ հնարավոր չէ սահմանափակել
ինչ-որ տարածքի եւ ժամանակի պարունակներում, եւ հնարավոր է զգալ
կրկին ենթագիտակցական ներըմբռնողականությամբ:
«Որքան վսեմ է ժողովրդի հասկացողությունը հայրենիքի մասին, այնքան
զորավոր է նրա երկիրը, նրա հայրենասիրությունը» (Գ. Նժդեհ):
Սակայն հայրենասիրության մասին խոսելիս պետք է նաեւ որոշակի զգուշավորություն
ցուցաբերել, քանզի լիակատար կերպով համաձայն ենք անգլիացի հրապարակախոս
Սեմուել Ջոնսոնի հետեւյալ հաստատման հետ. «Հայրենասիրությունը սրիկաների
վերջին հանգրվանն է»:
Հայրենասիրությունը բնականաբար առավել պետք է դրսեւորվի եւ դրսեւորվում
է ճակատագրական պահերին. նույն ճակատագրական պահից էլ սովորաբար
օգտվում են սրիկաները:
Շարունակելի
>>>
|
|